Szanowni Rodzice,
WYCHOWANE DO ŻYCIA W RODZINIE
W literaturze światowej rozróżnia się dwa zasadnicze typy edukacji seksualnej: A i B.
Typ A – to wychowanie młodych ludzi do życia w małżeństwie i rodzinie oraz wychowanie do przedmałżeńskiej abstynencji seksualnej bez propagowania i rozdawania nieletnim środków antykoncepcyjnych. Nacisk kładzie się na ekologię płodności i naturalne planowanie rodziny.
Typ B – biologiczna edukacja seksualna, czyli ograniczanie przekazu do wiedzy biologiczno-fizycznej, bez wymagań etycznych. Podkreśla się, że człowiek ma prawo do realizacji swoich potrzeb seksualnych nawet jeśli nie zamierza wchodzić w relację małżeńską. Przekazuje się wiedzę na temat antykoncepcji i chorób przenoszonych drogą płciową.
Wprowadzenie do polskiej szkoły (od 1998 roku) edukacji seksualnej typu A, czyli przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie przyniosło pozytywne efekty, choć trzeba zaznaczyć, że szkoła nie jest jedynym podmiotem odgrywającym zasadniczą rolę w kształtowaniu wyborów życiowych nastolatków. Ważne jest również oddziaływanie rodziny, grup rówieśniczych, czy wzorców lansowanych przez media. Rodzice są pierwszymi i najważniejszymi wychowawcami dzieci.
Zajęcia WDŻ to nie jest hedonistyczna, permisywna edukacja seksualna, która miałaby demoralizować uczniów.
W Polsce – dopóki istnieją prorodzinne programy i podręczniki – nie powinni się Państwo obawiać demoralizacji Waszych dzieci. Zajęcia te mają wspierać Państwa w funkcji wychowawczej – jako rodziców. Będę wdzięczna za sugestie, inicjatywy i Państwa opinie.
WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE W KLASACH IV – VIII
- Organizacja zajęć
- zajęcia odbywają się w oparciu o Podstawę programową WDŻ z dnia 14 lutego 2017 roku i Program nauczania wychowania do życia w rodzinie „Wędrując ku dorosłości”, autorstwa Teresy Król, wyd. Rubikon, Kraków;
- program realizuje treści zawarte w sześciu działach tematycznych:
- Rodzina.
- Dojrzewanie.
- Seksualność człowieka.
- Życie jako fundamentalna wartość.
- Płodność.
- Postawy.
- realizacja zajęć stanowi spójną całość z zadaniami wychowawczo-profilaktycznymi szkoły, a w szczególności:
1) wspiera wychowawczą rolę rodziny,
2) promuje integralne ujęcie ludzkiej seksualności (uwzględnia rozwój ucznia zarówno w aspekcie fizycznym, jak też psychicznym, emocjonalnym, społecznym i duchowym),
3) kształtuje postawy prorodzinne, prozdrowotne i prospołeczne;
- struktura programu, układ treści:
materiał nauczania został ułożony w cykle, ma więc spiralny układ treści. Nauczyciel w kolejnych klasach porusza się w obrębie haseł programowych dotyczących: rodziny, funkcji płciowości, komunikacji międzyludzkiej i profilaktyki uzależnień. Każdy cykl jest dostosowany do wieku uczniów, ich możliwości percepcyjnych. Stanowi bazę i układ odniesienia do podobnego cyklu w następnych poziomach nauczania.;
- treści programowe stanowią pewną propozycję. Nauczyciel, jako kreator spotkania, może uwzględnić specyfikę każdego zespołu klasowego, oczekiwania uczniów, ich rzeczywiste potrzeby i pogodzić je z zasadą stopniowego wprowadzania w zagadnienia wymagające dojrzałości emocjonalnej i intelektualnej;
- w każdym roku szkolnym uczeń ma 14 godzin - 9 spotkań wspólnych i 5 z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców. Podział na grupy jednopłciowe stwarza możliwość otwarcia się na problemy i swobodne rozmowy na tematy bardziej intymne;
- podczas zajęć uczniowie korzystają, m. in. z materiałów przygotowanych przez nauczyciela – ksero z ćwiczeń, podręcznika, filmy edukacyjne, prezentacje multimedialne i in.;
- wychowanie do życia w rodzinie w szkole nie może abstrahować od zasad, norm i wartości przekazywanych w rodzinie. Dlatego rozporządzenie MEN respektuje niezbywalne prawo rodziców jako pierwszych wychowawców swoich dzieci (art. 48 Konstytucji RP).
Przedmiot jest obligatoryjny do wdrożenia w każdej szkole, ale rodzic ma prawo odmowy (nieposyłania dziecka na zajęcia) uczestniczenia dziecka w spotkaniach poprzez złożenie w sekretariacie szkoły pisemnej rezygnacji z tych zajęć;
- Zasady przedmiotowego oceniania
- specyfika zajęć wychowania do życia w rodzinie polega na swobodzie wypowiadania się uczniów, wyrażania opinii i poglądów, zajmowania określonych stanowisk, zaangażowaniu emocjonalnym. Lekcje nie podlegają ocenie w skali: 1 - 6. Zajęcia nie mają wpływu na promocję ucznia do klasy programowo wyższej, ani też na ukończenie szkoły;
- uczestnicy zajęć mogą otrzymywać gratyfikację – pochwały wyrażone ustnie lub pisemnie za:
- pracę na lekcji – zaangażowanie, pomysłowość , wyszukiwanie i porządkowanie informacji, wnioskowanie,
- współpracę w grupie, komunikowanie się, atmosferę pracy, kulturę,
- pracę dodatkową, np. przygotowanie referatów, projektów, prezentacji, itp.
Pochwały (pozytywne uwagi) lub negatywne uwagi (trzecie upomnienie za niewłaściwe zachowanie – wpis uwagi negatywnej do dziennika), uzyskane przez ucznia, mają wpływ na ocenę zachowania.
- warunkiem zaliczenia zajęć jest uczestnictwo ucznia w zajęciach – na planowanych 14 spotkań w roku uczeń powinien być przynajmniej 9 razy (mniej niż 9 razy – wtedy nauczyciel rozezna wszystkie okoliczności nieobecności ucznia na lekcjach, m. in. usprawiedliwienie, powód nieobecności, itp., ewentualne braki uzupełni po konsultacji z nauczycielem),
- uczeń, który uczęszczał na zajęcia WDŻ otrzymuje zapis w dokumentacji nauczania (świadectwo szkolne): uczestniczył/a.
WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE – nowa podstawa programowa
Rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 roku w sprawie nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej Dz.U. z dnia 24 lutego 2017 roku. Poz. 365
Cele kształcenia – wymagania ogólne:
I. Ukazywanie wartości rodziny w życiu osobistym człowieka. Wnoszenie pozytywnego wkładu w życie swojej rodziny.
II. Okazywanie szacunku innym ludziom, docenianie ich wysiłku i pracy, przyjęcie postawy szacunku wobec siebie.
III. Pomoc w przygotowaniu się do zrozumienia i akceptacji przemian okresu dojrzewania. Pokonywanie trudności okresu dorastania.
IV. Kształcenie umiejętności przyjęcia integralnej wizji osoby. Wybór i urzeczywistnianie wartości służących osobowemu rozwojowi. Kierowanie własnym rozwojem, podejmowanie wysiłku samowychowawczego zgodnie z uznawanymi normami i wartościami. Poznawanie, analizowanie i wyrażanie uczuć. Rozwiązywanie problemów.
V. Pozyskanie wiedzy na temat organizmu ludzkiego i zachodzących w nim zmian rozwojowych w okresie prenatalnym i postnatalnym oraz akceptacja własnej płciowości. Przyjęcie integralnej wizji ludzkiej seksualności. Umiejętność obrony własnej intymności i nietykalności seksualnej oraz szacunek dla ciała innej osoby.
VI. Uświadomienie i uzasadnienie potrzeby przygotowania do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Zorientowanie w zakresie i komponentach składowych postawy odpowiedzialnego rodzicielstwa.
VII. Korzystanie ze środków przekazu, w tym z internetu, w sposób selektywny, umożliwiający obronę przed ich destrukcyjnym oddziaływaniem.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe:
I. Rodzina.
Uczeń:
1) wie, co składa się na dojrzałość do małżeństwa i założenia rodziny; zna kryteria wyboru współmałżonka, motywy zawierania małżeństwa i czynniki warunkujące trwałość i powodzenie relacji małżeńskiej i rodzinnej;
2) rozumie, jakie miejsce zajmuje rodzina w społeczeństwie;
3) rozpoznaje typy struktury rodziny: rodzina wielopokoleniowa, rodzina pełna, rodzina niepełna, rodzina zrekonstruowana;
4) wyjaśnia miejsce dziecka w rodzinie i jej rolę dla niego: w fazie prenatalnej, podczas narodzin, w fazie niemowlęcej, wczesnodziecięcej, przedpokwitaniowej, dojrzewania, młodości, wieku średniego, wieku późnego;
5) potrafi komunikować swoje uczucia i budować prawidłowe relacje rodzinne;
6) wie, jak okazać szacunek rodzeństwu, rodzicom i dziadkom oraz docenić ich wkład w życie rodzinne; potrafi wymienić za co i w jaki sposób można wyrazić im wdzięczność;
7) rozumie na czym polega odpowiedzialność wszystkich członków za atmosferę panującą w rodzinie; wie jak komunikować uczucia, wyrażać pamięć, składać życzenia z okazji ważnych rocznic rodzinnych, imienin, urodzin, Dni Matki, Ojca, Babci i Dziadka, być uprzejmym i uczynnym każdego dnia;
8) zna i rozumie funkcje rodziny, np. prokreacyjna, opiekuńcza, wychowawcza oraz ich znaczenie na poszczególnych etapach rozwoju człowieka;
9) wyjaśnia czego dotyczy i w czym przejawia się rodzinne wychowanie do miłości, prawdy, uczciwości, wychowanie patriotyczne, religijne, moralne;
10) przyswaja wartości i tradycje ważne w rodzinie, w tym wspólne świętowanie, organizacja i przeżywanie wolnego czasu;
11) zauważa i docenia formacyjną rolę rodziny: w zakresie przekazywania wiedzy (o życiu, człowieku, świecie, relacjach międzyludzkich), kształtowania postaw, ćwiczenia umiejętności, tworzenia hierarchii wartości, uczenia norm i zgodnych z nimi zachowań;
12) zna i stosuje zasady savoir vivre’u zarówno wobec gości, jak i najbliższych członków rodziny;
13) wie, na czym polega instytucjonalna pomoc rodzinie w sytuacji: choroby, uzależnienia, ubóstwa, bezrobocia, zachowania ryzykownego, problemów pedagogicznych, psychologicznych, prawnych.
II. Dojrzewanie.
Uczeń:
1) rozpoznaje zmiany fizyczne i psychiczne; zauważa i akceptuje zróżnicowane, indywidualne tempo rozwoju;
2) zna kryteria dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej;
3) rozumie, czym jest cielesność, płciowość, seksualność;
4) wskazuje różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców;
5) wyjaśnia, na czym polega identyfikacja z własną płcią;
6) zna zagrożenia okresu dojrzewania, takie jak: uzależnienia chemiczne i behawioralne, presja seksualna, pornografia, cyberseks, prostytucja nieletnich; potrafi wymienić sposoby profilaktyki i przeciwdziałania;
7) omawia problemy wieku młodzieńczego i sposoby radzenia sobie z nimi;
8) rozumie, jak budowane są relacje międzyosobowe, wyjaśnia ich znaczenie w rozwoju społeczno-emocjonalnym; potrafi przedstawić istotę: koleżeństwa i przyjaźni, sympatii młodzieńczych, pierwszych fascynacji, zakochania, miłości; zwraca uwagę na potrzebę i wartość wzajemnego szacunku, udzielania pomocy, empatii i współpracy;
9) uczestniczy w podziale obowiązków; korzysta z pomocy innych i sam jej udziela; potrafi dzielić czas pomiędzy pracę i rekreację; wie jak tworzyć atmosferę świętowania;
10) przedstawia rolę autorytetów w życiu człowieka, wymienia osoby uznane za autorytety przez innych i siebie.
III. Seksualność człowieka.
Uczeń:
1) określa pojęcia związane z seksualnością: męskość, kobiecość, komplementarność, miłość, wartość, małżeństwo, rodzicielstwo, odpowiedzialność; wyjaśnia na czym polega i czego dotyczy integracja seksualna;
2) rozumie znaczenie odpowiedzialności w przeżywaniu własnej płciowości oraz budowaniu trwałych i szczęśliwych więzi;
3) określa główne funkcje płciowości, takie jak: wyrażanie miłości, budowanie więzi i rodzicielstwo, a także wzajemna pomoc i uzupełnianie, integralna i komplementarna współpraca płci;
4) rozumie, na czym polega prawo człowieka do intymności i ochrona tego prawa;
5) wyjaśnia, na czym polega odpowiedzialność mężczyzny i kobiety za sferę seksualną i prokreację;
6) charakteryzuje związek istniejący pomiędzy aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością; omawia problemy związane z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej;
7) potrafi wymienić argumenty biomedyczne, psychologiczne, społeczne i moralne za inicjacją seksualną w małżeństwie;
8) przedstawia przyczyny, skutki i profilaktykę przedwczesnej inicjacji seksualnej;
9) zna choroby przenoszone drogą płciową; rozumie ich specyfikę, rozwój i objawy; wie, jakie są drogi przenoszenia zakażenia; zna zasady profilaktyki;
10) potrafi wymienić różnice pomiędzy edukacją a wychowaniem seksualnym;
11) potrafi scharakteryzować i ocenić różne odniesienia do seksualności: permisywne, relatywne i normatywne;
12) rozumie wartość trwałości małżeństwa dla dobra rodziny.
IV. Życie jako fundamentalna wartość.
Uczeń:
1) wyjaśnia, co to znaczy, że życie jest wartością;
2) rozumie, na czym polega planowanie dzietności rodziny; wie, jakie aspekty należy uwzględnić przy podejmowaniem decyzji prokreacyjnych;
3) zna zasady przygotowania kobiet i mężczyzn na poczęcie dziecka oraz rozumie, czym jest odpowiedzialne rodzicielstwo;
4) wyraża postawę szacunku i troski wobec życia i zdrowia człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci;
5) zna fazy psychofizycznego rozwoju człowieka w okresie prenatalnym i postnatalnym; orientuje się w czynnikach wspomagających i zaburzających jego psychiczny, fizyczny, duchowy i społeczny rozwój;
6) rozumie, czym jest opieka prekoncepcyjna i prenatalna uwzględniająca zdrowie ojca, matki i dziecka, formy prewencji, profilaktyki i terapii;
7) ma szacunek dla ludzkiego ciała; zna podstawy higieny; troszczy się o zdrowie: właściwe odżywianie, odpowiedni strój, sen i aktywność fizyczną;
8) pozytywnie odnosi się do osób z niepełnosprawnością, widząc w nich wartościowych partnerów w koleżeństwie, przyjaźni, miłości i rodzinie;
9) wyraża troskę o osoby chore i umierające; zachowuje pamięć o zmarłych, współtowarzyszy bliskim w przeżywaniu żałoby.
V. Płodność.
Uczeń:
1) wie, że płodność jest wspólną sprawą kobiety i mężczyzny;
2) potrafi przedstawić fizjologię płodności i wymienić hormony warunkujące płodność kobiet i mężczyzn;
3) zna metody rozpoznawania płodności, ich przydatność w planowaniu rodziny i diagnostyce zaburzeń;
4) przedstawia problem niepłodności; określa jej rodzaje, przyczyny, skutki; wyjaśnia na czym polega profilaktyka i leczenie;
5) definiuje pojęcie antykoncepcji i wymienia jej rodzaje, dokonuje oceny stosowania poszczególnych środków antykoncepcyjnych w aspekcie medycznym, psychologicznym, ekologicznym, ekonomicznym, społecznym i moralnym;
6) zna różnice między antykoncepcją a naturalnym planowaniem rodziny, zapłodnieniem in vitro a naprotechnologią;
7) rozumie, czym jest ciąża i poród oraz jak powinno wyglądać przyjęcie dziecka jako nowego członka rodziny;
8) potrafi wyjaśnić rolę i zadania szkół rodzenia oraz wartość naturalnego karmienia;
9) wie, jak istotne znaczenie, zarówno w aspekcie medycznym, psychologicznym, jak i społecznym ma gotowość członków rodziny na przyjęcie dziecka z niepełnosprawnością;
10) rozumie sytuację rodzin mających trudności z poczęciem dziecka i doświadczających śmierci dziecka przed narodzeniem;
11) wie czym jest adopcja i rodzina zastępcza oraz jakie jest ich znaczenie dla dzieci, rodziców i społeczeństwa.
VI. Postawy.
Uczeń:
1) potrafi wymienić i uzasadnić normy chroniące życie małżeńskie i rodzinne oraz sprzeciwić się naciskom skłaniającym do ich łamania;
2) wie, że aktywność seksualna, jak każde zachowanie człowieka podlega odpowiedzialności moralnej;
3) radzi sobie w sytuacji konfliktu, presji grupy, stresu;
4) zna i stosuje zasady savoir-vivre`u w różnych sytuacjach społecznych;
5) rozumie zasady komunikacji werbalnej i niewerbalnej i jej znaczenie w relacjach interpersonalnych; przyjmuje odpowiedzialność za manifestowane reakcje, wypowiadane i pisane słowa;
6) kształtuje i wyraża postawy asertywne, gdy nie może lub nie powinien czegoś wykonać stara się odmawiać tak, by nie ranić drugiego;
7) bierze udział w życiu społecznym przez: wolontariat, stowarzyszenia, grupy nieformalne i aktywność indywidualną; ujawnia wrażliwość na osoby potrzebujące pomocy i zna konkretne sposoby jej udzielania;
8) świadomie i odpowiedzialnie korzysta ze środków społecznego przekazu, w tym z internetu, dokonując wyboru określonych treści i limitując czas im poświęcany;
9) jest odpowiedzialny za własny rozwój i samowychowanie.
Warunki i sposób realizacji
Do zadań szkoły w zakresie realizacji wychowania do życia w rodzinie należy w szczególności:
1) wspieranie wychowawczej roli rodziny;
2) współpraca z rodzicami w zakresie prawidłowych relacji między nimi a dzieckiem;
3) wskazanie norm życia społecznego, pomoc w interioryzacji i ich wspólne przestrzeganie;
4) pomoc we właściwym przeżywaniu okresu dojrzewania;
5) wzmacnianie procesu identyfikacji z własną płcią; docenianie komplementarności płciowej i współdziałania;
6) wspieranie rozwoju moralnego i kształtowania hierarchii wartości;
7) promowanie integralnej wizji seksualności człowieka; ukazanie jedności pomiędzy aktywnością seksualną, miłością i odpowiedzialnością;
8) wskazywanie na prawo do życia od poczęcia do naturalnej śmierci, potrzebę przygotowania do macierzyństwa i ojcostwa oraz towarzyszenia w chorobie i umieraniu;
9) tworzenie klimatu dla koleżeństwa, przyjaźni oraz szacunku dla człowieka;
10) pomoc w poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytania egzystencjalne;
11) informowanie o możliwościach pomocy – system poradnictwa dla dzieci i młodzieży;
12) ukazywanie potrzeby odpowiedzialności w korzystaniu ze środków społecznego przekazu (w tym internetu) w zakresie doboru treści, krytycznej oceny formy przekazu oraz poświęconego czasu;
13) pomoc w rozpoznawaniu i rozwijaniu zdolności, w odkrywaniu możliwych dróg realizacji osobowej i zawodowej wychowanka, przygotowywanie do odpowiedzialnego pełnienia zadań na każdej z nich.
PROPONOWANA TEMATYKA ZAJĘĆ DLA POSZCZEGÓLNYCH KLAS:
KLASA IV:
- Wspólnota domu, serca i myśli – funkcje rodziny.
- Witaj w domu – funkcje prokreacyjna i opiekuńcza.
- Zasady i normy – funkcje wychowawcza i socjalizacyjna.
- Miłość, która scala, czyli funkcje psychiczno-uczuciowa i kontrolna.
- Jesteśmy razem – funkcje rekreacyjno-towarzyska, kulturowa i ekonomiczna.
- Człowiek istota płciowa.
- Koleżeństwo.
- Dobre wychowanie.
- Internet świat prawdziwy czy nieprawdziwy?
- Przekazywane życia (dla grupy dziewcząt).
- Przekazywane życia (dla grupy chłopców).
- U progu dojrzewania (dla grupy dziewcząt).
- U progu dojrzewania (dla grupy chłopców).
- Rodzi się dziecko (dla grupy dziewcząt).
- Rodzi się dziecko (dla grupy chłopców).
- Intymność (dla grupy dziewcząt).
- Intymność (dla grupy chłopców).
- Obrona własnej intymności (dla grupy dziewcząt).
- Obrona własnej intymności (dla grupy chłopców).
KLASA V:
- Gdzie dom, tam serce twoje.
- Rodzina – moje okno na świat.
- Emocje i uczucia.
- Porozmawiajmy.
- Święta coraz bliżej.
- Zaplanuj odpoczynek.
- Mądry wybór w świecie gier.
- Uprzejmość i uczynność.
- Poszukiwany: przyjaciel.
- Moje ciało (dla grupy dziewcząt).
- Moje ciało (dla grupy chłopców).
- Dojrzewam (dla grupy dziewcząt).
- Dojrzewam (dla grupy chłopców).
- Dbam o higienę (dla grupy dziewcząt).
- Dbam o higienę (dla grupy chłopców).
- Zdrowy styl życia (dla grupy dziewcząt).
- Zdrowy styl życia (dla grupy chłopców).
- Zrozumieć siebie i innych (dla grupy dziewcząt).
- Zrozumieć siebie i innych (dla grupy chłopców).
Treści nauczania w klasie V:
- O budowaniu bliskich relacji w rodzinie:
- rodzina miejscem zaspokojenia potrzeb człowieka (biologicznych, fizycznych, emocjonalnych, intelektualnych, i duchowych),
- budowanie relacji a uczucia, postawy i zachowania,
- rodzaje uczuć,
- sposoby wyrażania i komunikowania uczuć, w tym wyrażanie postawy miłości do najbliższych.
- Formacyjna rola rodziny w zakresie:
• przekazywania wiedzy o życiu, człowieku i świecie,
• kształtowania postaw,
• ćwiczenia umiejętności,
• tworzenia hierarchii wartości,
• uczenia norm i zgodnych z nimi zachowań.
- Komunikacja w rodzinie:
• czynniki wspierające komunikację w rodzinie,
• najczęstsze przyczyny konfliktów rodzinnych,
• umiejętność przepraszania i wybaczania.
- Czas wolny:
• sposoby wykorzystania czasu wolnego; rozwijanie pasji, zainteresowań,
• umiejętność organizowania świętowania i kultywowania tradycji rodzinnych, narodowych i regionalnych,
*rola kontaktów ze światem kultury i przyrodą,
• savoir-vivre – właściwe zachowania w kontakcie z przyrodą, w miejscach związanych z kulturą i w domu.
- Budowanie relacji koleżeńskich i przyjacielskich:
• umiejętność tworzenia relacji międzyludzkich,
• znaczenie relacji międzyosobowych w rozwoju społeczno-emocjonalnym,
• podtrzymywanie więzi koleżeńskich i przyjacielskich,
• warunki przyjaźni,
• przyjaźń szkołą charakteru,
• pozytywny stosunek do niepełnosprawnych kolegów i przyjaciół.
- Problemy rozwoju psychofizycznego dziewcząt i chłopców:
• odmienność tempa rozwoju nastolatków,
• akceleracja – przyspieszenie rozwoju fizycznego,
• labilność emocjonalna w okresie pokwitania,
• wyjaśnienie wątpliwości związanych z rozwojem adolescentów.
- Media – zalety i minusy:
• świadome korzystanie ze środków społecznego przekazu,
• wybór określonych treści,
• limitowanie czasu poświęconego mediom.
KLASA VI:
- Z rodziny się nie wyrasta.
- Rodzinne wychowanie.
- Rozwój ku dojrzałości i odpowiedzialności.
- Sztuka rozmowy.
- Gdy trudno się porozumieć.
- O presji rówieśniczej.
- Media – wybieram świadomie, korzystam bezpiecznie.
- Jak mogę ci pomóc?
- Czasami pod górkę. Trudności w okresie dojrzewania.
- Zarządzanie sobą (dla grupy dziewcząt).
- Zarządzanie sobą (dla grupy chłopców).
- Mój styl to zdrowie (dla grupy dziewcząt).
- Mój styl to zdrowie (dla grupy dziewcząt).
- Dojrzewam do kobiecości (dla grupy dziewcząt).
- Dojrzewam do męskości (dla grupy chłopców).
- Mam swoją godność (dla grupy dziewcząt).
- Mam swoją godność (dla grupy chłopców).
- Stalking, hejting, cyberprzemoc (dla grupy dziewcząt).
- Stalking, hejting, cyberprzemoc (dla grupy chłopców).
Treści nauczania w klasie VI:
- Rodzina w społeczeństwie:
• typy i struktury rodziny: wielopokoleniowa, pełna, niepełna, zrekonstruowana,
• rodzina zastępcza; adopcja.
- Pomoc instytucjonalna rodzinie:
• w sytuacji choroby,
• zachowań ryzykownych i uzależnienia,
• ubóstwa i bezrobocia,
• problemów pedagogicznych, psychologicznych i prawnych.
- Komunikacja interpersonalna:
• zasady i znaczenie komunikacji międzyludzkiej,
• odpowiedzialność za manifestowane reakcje – wypowiadane i pisane słowa (również w Internecie),
• radzenie sobie w sytuacji presji grupy
• kształtowanie i wyrażanie postaw asertywnych,
• sposoby odmawiania tak, by nie ranić drugiej osoby,
• sposoby radzenia sobie w sytuacjach konfliktu i stresu.
- Higiena i zdrowie nastolatków:
• zasady właściwego odżywiania i higienicznego trybu życia,
• typowe kłopoty nastolatka (z cerą, potliwością, przetłuszczaniem się włosów),
• zasady higieny osobistej, ubioru, otoczenia,
• właściwe odżywianie; zaburzenia funkcjonowania organizmu w przypadku anoreksji i bulimii,
• higieniczny tryb życia: sen, odpoczynek.
- Obrona własnej intymności:
• szacunek dla ciała w kontekście godności człowieka,
• zachowania, które łamią prawo do intymności,
• sytuacje, które naruszają intymność,
• asertywność wobec próby naruszenia sfery intymnej,
• konieczność wypracowania postawy czujności wobec dwuznacznych zachowań innych osób.
- Media – za i przeciw:
• specyfika mediów,
• zagrożenie uzależnieniem od gier komputerowych,
• cyberprzemoc (stalking, cyberbulling),
• media społecznościowe (hejting),
• strony pornograficzne (przedmiotowe traktowanie człowieka; możliwość uzależnienia).
KLASA VII:
- Rozwój człowieka.
- Dojrzałość, to znaczy … .
- Pierwsze uczucia.
- Czas oczekiwania.
- Komunikacja w rodzinie.
- Savoir-vivre, czyli zasady dobrego wychowania.
- Utrata wolności. Zagrożenia. Uzależnienia chemiczne.
- Uzależnienia behawioralne.
- Ludzie drogowskazy.
- Dojrzewanie – rozwój fizyczny (dla grupy dziewcząt).
- Dojrzewanie – rozwój fizyczny (dla grupy chłopców).
- Zmiany psychiczne w okresie dojrzewania (dla grupy dziewcząt).
- Zmiany psychiczne w okresie dojrzewania (dla grupy dziewcząt).
- Przekazywanie życia (dla grupy dziewcząt).
- Przekazywanie życia (dla grupy chłopców).
- Mężczyzna i kobieta. Układ rozrodczy (dla grupy dziewcząt).
- Mężczyzna i kobieta. Układ rozrodczy (dla grupy chłopców).
- Pierwsze kroki w szczęśliwe dzieciństwo (dla grupy dziewcząt).
- Pierwsze kroki w szczęśliwe dzieciństwo (dla grupy dziewcząt).
Treści nauczania w klasie VII:
Program „Wędrując ku dorosłości” dla klasy VII koreluje z tematami podejmowanymi na lekcjach biologii. Dlatego na zajęciach WDŻ uwzględnia się zagadnienia z anatomii i fizjologii układu rozrodczego człowieka. Te wiadomości są uzupełnione o treści z zakresu psychologii i socjologii rodziny. Pokazuje się uczniom związek zdobywanej wiedzy z pełnieniem w przyszłości ról małżeńskich i rodzinnych. Wskazuje się, że zagadnienia związane z płodnością wspomagają przygotowania do rodzicielstwa, opieki prekoncepcyjnej, prenatalnej i postnatalnej. Nie pomija się przy tym kwestii dotyczących szczególnej troski i pomocy świadczonej dzieciom chorym i niepełnosprawnym. W tym przypadku funkcja opiekuńcza rodziny jest nieodzowna. O rodzinie, w której otrzymuje się wsparcie, uczeń dowiaduje się przy realizacji wielu innych zagadnień, np. w obrębie działu komunikacji, budowania relacji, uczuć, kształtowania postaw, tworzenia hierarchii wartości czy poszukiwania autorytetów. Młodzi ludzie, wchodzący w dorosłość, swoim zachowaniem sprawiają niejednokrotnie problemy, które można zakwalifikować do autodestrukcyjnych. Stąd też wiele miejsca w programie klasy VII zajmują kwestie uzależnień behawioralnych i uzależnień od substancji psychoaktywnych. W okresie dojrzewania oprócz zmian fizycznych pojawiają się nowe pragnienia i uczucia związane z budzącym się popędem seksualnym. Pragnienie bliskości, czułości i miłości to nowe życiowe doświadczenia, które mogą być fascynujące, ale też mogą stać się przyczyną wielu kłopotów. Tej tematyce także poświęcone są zajęcia w klasie VII.
KLASA VIII:
- Budowanie relacji międzyosobowych.
- Na początek: zakochanie.
- O etapach i rodzajach miłości.
- Choroby przenoszone drogą płciową.
- Aids.
- Niepłodność i wielkie pragnienie dziecka.
- Inicjacja seksualna. Czy warto czekać?
- Dojrzałość do małżeństwa.
- Wobec choroby, cierpienia i śmierci.
- Rozwój psychoseksualny człowieka (dla grupy dziewcząt).
- Rozwój psychoseksualny człowieka (dla grupy chłopców).
- Seksualność człowieka (dla grupy dziewcząt).
- Seksualność człowieka (dla grupy chłopców).
- Przedwczesna inicjacja seksualna (dla grupy dziewcząt).
- Przedwczesna inicjacja seksualna (dla grupy chłopców).
- Metody rozpoznawania płodności (dla grupy dziewcząt).
- Metody rozpoznawania płodności (dla grupy chłopców).
- Antykoncepcja i środki wczesnoporonne (dla grupy dziewcząt).
- Antykoncepcja i środki wczesnoporonne (dla grupy chłopców).
Treści nauczania w klasie VIII:
- Rozwój psychoseksualny człowieka:
• różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców,
• identyfikacja z własną płcią,
• męskość, kobiecość; komplementarność płci.
- Miłość w życiu człowieka:
• budowanie relacji międzyosobowych w okresie młodzieńczym,
• zakochanie i miłość,
• rodzaje miłości i etapy jej rozwoju.
- Odpowiedzialność w przeżywaniu własnej płciowości i budowanie szczęśliwych więzi:
• integracja seksualna,
• prawo pierwszych połączeń,
• wzajemna pomoc i szacunek,
• związek między aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością,
• problemy z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej,
• argumenty biomedyczne, psychologiczne, społeczne i moralne za inicjacją seksualną w małżeństwie.
- Przedwczesna inicjacja seksualna:
• przyczyny, skutki i profilaktyka,
• choroby przenoszone drogą płciową, w tym AIDS (specyfika, rozwój, i objawy; profilaktyka),
• ciąża nieletnich; zagrożenie aborcją,
• różne odniesienia do seksualności.
- Płodność człowieka:
• charakterystyka płodności mężczyzny i kobiety,
• metody rozpoznawania płodności, ich przydatność w planowaniu rodziny i diagnostyce zaburzeń,
• problemy z płodnością, przyczyny, skutki, profilaktyka i leczenie,
• zapłodnienie in vitro a naprotechnologia,
• antykoncepcja i jej rodzaje; ocena w aspekcie medycznym, psychologicznym, ekologicznym i moralnym,
• różnice między antykoncepcją a naturalnym planowaniem rodziny.
- Rodzina w kontekście trwałości małżeństwa, miłości, wzajemnego szacunku i troski:
• dojrzałość do małżeństwa i założenie rodziny,
• kryteria wyboru małżonka,
• motywy zawierania małżeństwa,
• czynniki warunkujące trwałość małżeństwa,
• powodzenie relacji małżeńskiej i rodzinnej,
• troska o osoby chore i niepełnosprawne,
• sytuacja rodziny w przypadku śmierci dziecka przed narodzeniem,
• śmierć w rodzinie i współtowarzyszenie bliskim w przeżywaniu żałoby,
• zachowanie pamięci o zmarłych.
- Rodzina a normy i prawo:
• etyka życia małżeńskiego i rodzinnego,
• przepisy prawa chroniące rodzinę
W kasie VIII nauczyciel korzysta też z propozycji wydawnictwa Rubikon, Kraków 2016:
Bioetyka – scenariusze dla nauczycieli biologii, etyki, wychowania do życia w rodzinie, wychowawców, katechetów, autorstwa: Magdalena Rokicka, Bogumił Strączek + Przewodnik Bioetyka dla młodych.
Przewodnik jest napisany w duchu personalizmu. W propozycji etycznych rozwiązań unika się odniesienia do przesłanek religijnych, by mógł być przyjęty przez wszystkie środowiska wyznaniowe. Jako jedyne kryterium przyjmuje godność osoby ludzkiej i prawo moralne wpisane w sumieniu wszystkich ludzi.
Beata Kopta
